నెహ్రు జయంతి సందర్భంగా విషాదకర సంస్మరణ

కాశ్మీరీ పండిట్లను నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్‌లో చేరమని బెదిరించిన నెహ్రూ!

శ్రీనగర్ నడిబొడ్డున క్రాల్‌ఖుడ్‌లోని పురాతన శీతల్‌నాథ్ భైరవ ఆలయం ఉంది.  ఈ ఆలయం,దాని చుట్టూ ఉన్న పెద్ద ఆవరణ, వారు ఎదుర్కొంటున్న నిరంతర మారణహోమంలో భాగంగా 1990లో ఏడవ పర్యాయం కాశ్మీరీ పండిట్లను కాశ్మీర్ లోయ నుండి తరిమి వేయబడే వరకు వారి రాజకీయ వ్యక్తీకరణకు కేంద్రంగా ఉండేది.

నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ ఆహ్వానం మేరకు కాశ్మీర్‌ను సందర్శించిన జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ ఆగస్ట్ 7, 1945న కాశ్మీరీ పండిట్ యువకులను ఉద్దేశించి ఇక్కడ ఆలయ ప్రాంగణంలో ప్రసంగించారు.

 700 సంవత్సరాలుగా ఇస్లామిస్ట్ అణచివేతను ఎదిరించిన కాశ్మీర్‌లోని ఆదివాసీలయుకు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ ప్రముఖుడి నుండి విచిత్రమైన సలహా లభించింది. అప్పటికి కాశ్మీర్ మొత్తం జనాభాలో 5 శాతానికి తగ్గిపోయిన పండిట్ యువకులను ఉద్దేశించి నెహ్రూ ఇలా అన్నారు: “ముస్లిమేతరులు కాశ్మీర్‌లో నివసించాలనుకుంటే, వారు నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్‌లో చేరాలి లేదా దేశం నుండి నిష్క్రమించాలి”.

పైగా, “నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ నిజమైన జాతీయ సంస్థ.  ఒక్క హిందువు అయినాదాని సభ్యుడు కాకపోయినా, అది అలాగే కొనసాగుతుంది. పండిట్‌లు అందులో చేరకపోతే, ఎలాంటి భద్రతలు, ప్రాధాన్యతలు వారిని రక్షించవు” అని స్పష్టం చేశారు. (బజాజ్, 248).

స్వతహాగా కాశ్మీరీ పండిట్ అయిన నెహ్రూకి వారి చరిత్ర గురించి తెలుసు. సుదీర్ఘకాలం అణచివేత ఇస్లామిక్ పాలన తర్వాత, కాశ్మీర్‌లోని హిందువులు డోగ్రా పాలకుల క్రింద మాత్రమే చివరకు కొంత సహాయాన్ని, శాంతిని పొందారు. షేక్ అబ్దుల్లా రూపంలో ఇస్లామిక్ పాలన తిరిగి రావడం పట్ల పండిట్‌లు జాగ్రత్తగా ఉంటే, వారిని నిందించవచ్చా? వారి ఆందోళన అర్థవంతంగా పరిష్కరించబడిందా?

అందుకు బదులుగా, పండిట్లు మైనారిటీ రక్షణ హక్కులను పొందడంలో సహాయం చేయమని నెహ్రూను సంప్రదించినప్పుడు, నెహ్రూ వారికి ఇచ్చిన సలహా ఏమిటంటే, ‘మత భావంతో’ వ్యవహరింపకుండా నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్‌లో చేరమని.  పండిట్‌లు ‘రలీవ్, చలివ్, గాలివ్’ (చేరండి, పారిపోండి లేదా చనిపోండి) వంటి దృశ్యాలను అనేకసార్లు ఎదుర్కొన్నారు.  అయితే ఇస్లామిస్ట్ హెచ్చరిక లాంటి హెచ్చరిక నెహ్రూ నుండి వచ్చి రావడం మనసును కదిలించేది.

 షేక్ అబ్దుల్లాతో నెహ్రూకు ఉన్న అపఖ్యాతి పాలైన స్నేహం గురించి చాలా వ్రాయబడింద. ఇది మహారాజా హరి సింగ్, అతని మధ్య విభేదాలకు కారణమైంది. అబ్దుల్లా సామ్రాజ్యవాద వ్యతిరేకి , వలసవాద వ్యతిరేక క్రూసేడర్ అని నెహ్రూ తప్పుగా భావించారు.  అందువల్ల ఇద్దరి మధ్య చాలా సారూప్యత ఏర్పడింది.

నిజమేమిటంటే, షేక్ అబ్దుల్లా రాజకీయాలు అతని వ్యక్తిగత ద్వేషాలు, నిరుత్సాహాలతో నడిచాయి. అందుకు అతను డోగ్రా పాలకులను బాధ్యులను చేశాడు. అబ్దుల్లా మొత్తం రాజకీయం మహారాజా హరి సింగ్ పాలనను కూల్చివేయడం, జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో ముస్లిం పాలనను స్థాపించడం. అతని సెక్యులరిజం ఒక ముసుగు మాత్రమే.

నెహ్రూతో అతని స్నేహం అవకాశవాదం.  ప్రధానంగా స్వీయ-సంరక్షణ కోసం. ఆధునిక కాశ్మీర్ చరిత్రను దశాబ్దాలుగా అధ్యయనం చేసిన ప్రసిద్ధ పండితుడు డాక్టర్ రమేష్ తైమిరి ప్రకారం, 1935లో మహారాజా హరి సింగ్ గిల్గిట్‌ను వారికి లీజుకు ఇచ్చిన తర్వాత బ్రిటిష్ వారు అబ్దుల్లాకు వినోదాన్ని అందించడం మానేశారు

మరొక ప్రముఖ ముస్లిం నాయకుడు తన నాయకత్వానికి పోటీగా రావడం ఇష్టపడక జిన్నాహ్ ఎప్పుడు అబ్దుల్లాకు ఎటువంటి ప్రాధాన్యత ఇవ్వలేదు. దానితో అబ్దుల్లాకు నెహ్రూతో ‘స్నేహం’ తప్ప మరో మార్గం లేదు. పైగా, తాను కళలు కంటున్న స్వతంత్ర అబ్దుల్లా’ రాజ్యం పాకిస్థాన్ తో కలసి ఉండడంతో ఎప్పటికి అవకాశం ఉండదని తెలివైన అబ్దుల్లాకు తెలుసు.

పాకిస్థాన్ తో చేతులు కలిపితే ముస్లిం లీగ్ రాజకీయాలలో తాను మునిగిపోవలసి వస్తుందని తెలుసు. అందుకనే స్వతంత్ర అబ్దుల్లా రాజ్యం’కు భారత దేశంలోనే అవకాశం ఉంటుందని భావించాడు. దానికి మొదటి అడుగు ఆర్టికల్ 370. దీనికి  దీనిని అంగీకరించారు. ఒక దేశంలో మరో దేశం, సార్వభౌమాధికారం, సొంత  జెండా, రాజ్యాంగం, భారతదేశ సార్వభౌమ రాష్ట్రంలో ప్రధానమంత్రి కార్యాలయం.

చాలామంది చరిత్రకారులు మహారాజా హరి సింగ్ స్వాతంత్ర్య దేశంగా కొనసాగాలనే ఆలోచనలతో ఉండడంతో భారత దేశంలో విలీనం జరపడంలో జాప్యం చేశారని చెబుతూ వస్తున్నారు.  అయితే, స్వతంత్ర దేశంగా కొనసాగే ఆలోచనను మహారాజు ఎప్పుడూ కలిగి ఉన్నారని సూచించే చారిత్రక ఆధారాలు లేవు.!

కనీసం అటువంటి ఆలోచన కూడా ఆయనకు లేదని అందరికి తెలుసు. రాచరిక రాష్ట్రాలకు భారతదేశం లేదా పాకిస్తాన్‌లో చేరే అవకాశం ఇచ్చారు. మరో ఆలోచన చేయనే లేదు.  మహారాజా సర్దార్ పటేల్‌తో కమ్యూనికేషన్ ఛానెల్ తెరిచారు. తన నిర్ణయాన్ని తెలియజేయడానికి సెప్టెంబర్ 13న తన దూతను ఢిల్లీకి పంపారు.

మహారాజు మాత్రం షేక్ అబ్దుల్లా విషయంలో చాలా జాగ్రత్తగా ఉండేవాడు. అతను తన రాజ్యాన్ని అబ్దుల్లాకు విడిచిపెట్టడానికి ఇష్టపడలేదు మరియు. అతను అధికారాన్ని వదులుకున్న తర్వాత నెహ్రూ ఏమి చేస్తారో అతనికి తెలుసు. ఇన్‌స్ట్రుమెంట్ ఆఫ్ యాక్సెషన్‌పై సంతకం చేయడంలో జాప్యం కావడానికి నిబంధనలు, షరతులపై కాదు.

 ఆ సమయంలో జైలులో ఉన్న అబ్దుల్లా రాజకీయ పునరావాసంపై మహారాజాకున్న అనుమానాల కారణంగానే.  కాశ్మీర్ భారత్ లో విలీనం కావడంను నెహ్రు అబ్దుల్లా రాజకీయ భవిష్యత్తుతో అనుసంధానం చేయదలిచారు. ప్రతి ఇతర రాచరిక రాష్ట్రంలాగే, భారతదేశం లేదా పాకిస్తాన్‌లో చేరాలనే నిర్ణయాన్ని ఆ రాష్ట్ర పాలకుడికి వదిలివేయాలి. కానీ, కేవలం కాశ్మీర్‌లో మాత్రమే నెహ్రూ అబ్దుల్లా గురించి, అతని అధికారాన్ని అధిరోహించడం గురించి ప్రముఖంగా ప్రస్తావించారు

విలీన ఒప్పందంపై సంతకం చేయడంలో జరిగిన జాప్యం కాశ్మీర్‌కు విషాదకరమైన పరిణామాలను దారితీసింది. పాకిస్తాన్ ఉనికిలోకి వచ్చిన వెంటనే కాశ్మీర్‌లో జిహాద్ ప్రకటించింది. ఆపరేషన్ గుల్‌మార్గ్ కింద, పాకిస్తాన్ గిరిజన మిలీషియా వేలాది మందిని భారత సైన్యం ఆపడానికి ముందే చంపి, వైకల్యానికి గురిచేసింది.! 

ఆగష్టు 7, 1945న శీతల్‌నాథ్ భైరవ ఆలయ ప్రాంగణంలో కాశ్మీరీ పండిట్‌లు నెహ్రూ నుండి చీవాట్లు ఎదుర్కొన్నారు. వారు చేసిన ఏకైక నేరం ఏమిటంటే, మారణహోమం బాధితులుగా, మైనారిటీలకు ఎలాంటి రక్షణ లేకుండా కాశ్మీర్‌లో మెజారిటీ ఇస్లామిక్ పాలన తిరిగి వస్తుందని వారు భయపడ్డారు. నెహ్రూ వారి భయాలను ధిక్కారంతో తోసిపుచ్చారు.

నలభై ఐదు సంవత్సరాల తరువాత, 1990 లో, ఏడవ నిర్వాసితం ప్రారంభమైంది. కాశ్మీరీ పండిట్‌లు మళ్లీ నిరాశ్రయులయ్యారు. ఈసారి, వారిలో కొందరు స్వతంత్ర భారత దేశానికి కాబోయే ప్రధానిని చాలా ముందుగానే హెచ్చరించారు. శీతల్‌నాథ్ ఆలయంలోని భైరవుడు ఆ రోజుకు సాక్షిగా నిలుస్తాడు

(న్యూస్ 18 నుండి)